આપણે બધા જાણીએ છીએ કે ભારતીય રેલ્વે એ વિશ્વની ચોથી સૌથી મોટી રેલ્વે વ્યવસ્થા છે. દેશમાં ભાગ્યે જ કોઈ એવો વ્યક્તિ હશે જે ટ્રેનમાં ન બેઠો હોય. આજકાલ ટ્રેનોમાં ઘણી સુવિધાઓ મળવા લાગી છે. ભારતીય ટ્રેનોમાં અનેક પ્રકારની બોગીઓ હોય છે. જેમ કે જનરલ, સ્લીપર, થર્ડ ક્લાસ, સેકન્ડ ક્લાસ અને ફર્સ્ટ ક્લાસ. આ સિવાય સમયની સાથે બીજી ઘણી પ્રકારની બોગી ભારતીય રેલ્વે સાથે જોડાયેલી હતી. પરંતુ, શું તમે જાણો છો કે દેશની પહેલી ટ્રેન કઈ હતી જેમાં AC બોગીનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો અને તેની શરૂઆત કેવી રીતે કરવામાં આવી હતી?
તમને જણાવી દઈએ કે દેશની પ્રથમ એસી ટ્રેનનું નામ ફ્રન્ટિયર મેલ ટ્રેન છે. આ ટ્રેને 94 વર્ષ પહેલા 1લી સપ્ટેમ્બર 1928ના રોજ તેની યાત્રા શરૂ કરી હતી. પહેલા આ ટ્રેન પંજાબ એક્સપ્રેસ તરીકે જાણીતી હતી. પરંતુ 1934માં જ્યારે તેમાં એસી કોચ ઉમેરવામાં આવ્યો ત્યારે તેનું નામ બદલીને ફ્રન્ટિયર મેલ કરવામાં આવ્યું. આ ખૂબ જ ખાસ ટ્રેન હતી. તે સમયે રાજધાની જેવી ટ્રેન જેટલી જ મહત્વની હતી.
તમને જણાવી દઈએ કે ફ્રન્ટિયર મેલની એસી ટ્રેનને ઠંડી રાખવા માટે આજની જેમ આધુનિક સાધનોનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો ન હતો, પરંતુ એક ખાસ પ્રકારની ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો હતો. વાસ્તવમાં, તે સમયે ટ્રેનને ઠંડી રાખવા માટે બરફના ટુકડાનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો હતો. એસી બોગીને ઠંડી કરવા માટે બોગીની નીચે એક બોક્સ રાખવામાં આવ્યું હતું. તે બોક્સમાં બરફ રાખીને પંખો લગાવવામાં આવ્યો હતો. આ પંખાની મદદથી તે મુસાફરોને ઠંડક આપતો હતો.
આ ટ્રેન મુંબઈથી અફઘાન બોર્ડર, પેશાવર સુધી દોડતી હતી. તે સમયે આ ટ્રેનમાં બ્રિટિશ અધિકારીઓ ઉપરાંત સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓ પણ મુસાફરી કરતા હતા. આ ટ્રેન દિલ્હી, પંજાબ અને લાહોર થઈને પેશાવર પહોંચતી હતી. ફ્રન્ટિયર મેલ આ મુસાફરી 72 કલાકમાં પૂર્ણ કરતો હતો. આ દરમિયાન પીગળેલા બરફને અલગ-અલગ સ્ટેશનો પર હટાવીને ભરવામાં આવ્યો હતો. આ ટ્રેન પોતાનામાં ખૂબ જ ખાસ હતી કારણ કે નેતાજી સુભાષ ચંદ્ર બોઝ અને મહાત્મા ગાંધીએ તેમાં બેસીને મુસાફરી કરી હતી.
આ ટ્રેનની ખાસિયત એ હતી કે તે ક્યારેય મોડી નથી પડતી. 1934 માં, જ્યારે ટ્રેન શરૂ થયાના 11 મહિના વિલંબિત થઈ, ત્યારે સરકારે પગલાં લીધા અને ડ્રાઇવરને નોટિસ મોકલી અને જવાબ માંગ્યો. 1930-40 સુધી આ ટ્રેનની 6 બોગી હતી. ત્યારે તેમાં 450 લોકો મુસાફરી કરતા હતા. પ્રવાસ દરમિયાન પ્રથમ અને બીજા વર્ગના મુસાફરોને ભોજન પણ આપવામાં આવ્યું હતું. એટલું જ નહીં, મુસાફરોને મનોરંજન માટે ન્યૂઝ પેપર, પુસ્તકો અને કાર્ડ આપવામાં આવ્યા હતા. આઝાદી બાદ આ ટ્રેન મુંબઈથી અમૃતસર સુધી દોડવા લાગી. 1996માં તેનું નામ બદલીને ‘ગોલ્ડન ટેમ્પલ મેલ’ કરવામાં આવ્યું હતું.
high level movers